Onderzoek: hoe innovatieve woonvormen voor mensen met dementie techniek accepteren én eigen maken
HevoFame onderzocht hoe technologische innovaties binnen innovatieve woonvormen voor mensen met dementie toegeëigend worden en veranderen aan de hand van de fysieke én sociale omgeving. De observaties resulteerden in belangrijke en opvallende thema’s, die we graag met u delen.
Digitale innovatie en geschikte woningen voor alle ouderen
Op 4 juli 2022 presenteerde Conny Helder, minister van Langdurige Zorg en Sport, het nieuwe zorgprogramma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). Drie belangrijke pijlers van dit programma zijn: zelf, thuis en digitaal als het kan. Actielijnen binnen dit programma betreffen digitale innovatie en geschikte woningen voor alle ouderen. Dit zal de zorg voor ouderen, waaronder ouderen met dementie, drastisch veranderen. Andere ontwikkelingen die invloed hebben op de zorg voor mensen met dementie zijn de nieuwe Wet zorg en dwang (Wzd) en het toenemende tekort aan zorgpersoneel. Om in te spelen op deze bovengenoemde trends en ontwikkelingen is HevoFame een onderzoek gestart naar hoe technologische innovaties binnen innovatieve woonvormen voor mensen met dementie toegeëigend worden en veranderen aan de hand van de fysieke én sociale omgeving.
Aanpak onderzoek
Voor het onderzoek zijn vijf innovatieve zorgorganisaties voor mensen met dementie bezocht, waaronder een zorgboerderij, twee kleinschalige zorgorganisaties en twee zorgorganisaties waar wonen en zorg gescheiden zijn, waarvan één met een mix van bewoners (vitale en minder vitale ouderen). De fysieke omgeving en technieken in gebruik zijn geïnventariseerd en er zijn verschillende interviews gehouden. Verschillende medewerkers van de zorgorganisaties zijn geïnterviewd, waaronder verzorgenden IG en teamleiders. Ook zijn bewoners met dementie geïnterviewd. Alle observaties en interviews zijn kwalitatief geanalyseerd om tot belangrijke en opvallende thema’s te komen.
Belangrijkste resultaten
De fysieke omgevingen van de woonvormen die bezocht zijn lijken allemaal meer potentie te hebben om positief te zijn voor mensen met dementie vergeleken met traditionele woonvormen voor mensen met dementie. Vooral de manier waarop de fysieke omgeving privacy, huiselijkheid en eigen regie promoot zijn belangrijke factoren die innovatieve woonvormen onderscheiden van traditionele woonvormen.
Uit het onderzoek blijkt dat de technologieën die de woonvormen momenteel gebruiken voornamelijk gebaseerd zijn op veiligheid van de bewoners. Veiligheid bleek tevens een belangrijke reden om niet voor bepaalde technologieën te kiezen, terwijl deze volgens de experts onafhankelijkheid kunnen stimuleren. Daarnaast bleek veiligheid de drijfveer achter toegepaste technologieën die ten koste gaan van de privacy en onafhankelijkheid van bewoners. Bij de keuze van technologie blijkt vaak een spanningsveld te bestaan tussen het garanderen van veiligheid en het garanderen van privacy, onafhankelijkheid en eigen regie. Dit is in het onderzoek aangegeven als mogelijk dilemma bij de inzet van technologie. Vanuit de Wzd en vanuit de context van de WOZO zou de inzet van technologie ook gericht moeten zijn op privacy, onafhankelijkheid en eigen regie van mensen die wonen in de woonvormen.
En geef je iemand z'n vrijheid terug, dan gebeuren er andere en hele mooie dingen. En dan moet je soms een risico nemen.VERZORGENDE IG
Daarnaast wijzen de onderzoeksresultaten erop dat woonvormen baat hebben bij adviseurs gespecialiseerd in technologie in de zorg die hun kennis updaten, delen en anderen inspireren. Een belangrijk obstakel voor het eigen maken van techniek voor medewerkers en managers is het gebrek aan kennis over de mogelijkheden van technologie. Een team van adviseurs kan daardoor het gebruik en de implementatie van nieuwe technologieën bevorderen. Deze adviseurs kunnen binnen de zorgorganisatie aangewezen worden; dit zijn medewerkers met kennis van technologie én zorg.
De interviews onderstrepen tevens het belang van het implementeren van Warme Technologie (‘persoonsversterkende, gebruiksvriendelijke en niet-intimiderende technologie’). Bewoners hebben behoefte aan technologieën die passen bij hun levensstijl, gebruiksvriendelijk zijn en zelfstandigheid bevorderen.
Als laatste benadrukken de resultaten van deze studie hoe belangrijk het is dat we kijken naar hoe technologie deel uitmaakt van de sociale, dynamische wereld van woonvormen voor mensen met dementie. De fysieke omgeving waarin technologie geplaatst is heeft effect op wat we verwachten van deze technologie. Het toepassen van technologie moet voor de bewoners logisch zijn en passen bij hetgeen ze gewend zijn zodat mensen met een zorg- en ondersteuningsvraag zoveel als mogelijk het leven kunnen leiden dat past bij de persoonlijke mogelijkheden.
Tot slot
Dit onderzoek draagt bij aan onze zoektocht naar hoe technologie een positieve bijdrage kan leveren aan de transitie die noodzakelijk is van verblijf naar wonen. Deze transitie is noodzakelijk op basis van de woonwensen van ouderen en wordt onder meer ondersteund vanuit rijksbeleid zoals het nieuwe zorgprogramma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) en vanuit wetenschappelijke publicaties over positieve gezondheid en de sociale benadering van dementie. Het kan bijdragen aan ontwikkelingen zoals het langer mee kunnen blijven doen, meer eigen regie van bewoners en ook het toenemende personeelstekort in de zorg. Warme Technologie lijkt een goede invalshoek om het welzijn van zowel medewerkers als bewoners te verbeteren. Dit onderzoek laat ook zien dat er voorbij de implementatie van technologie moet worden gekeken. Om de rol van technologie goed te begrijpen moet er rekening worden gehouden met de fysieke sociale omgeving en hoe deze het gebruik van technologie beïnvloedt óf door technologie wordt beïnvloed.
HevoFame
HevoFame richt zich op een integrale ondersteuning van organisaties bij de ontwikkeling van geïntegreerde woonconcepten voor mensen met een zorg- en ondersteuningsvraag.
Alle blogs bekijken